Terug naar overzichtBestuursadviseurs zitten vaak aan de strategiekant en woordvoerders worden vaak gezien als het verlengde van een communicatieadviseur, merken Janine Harbers en Marjolijn van Goethem. “Je zou willen dat ze nauwer met elkaar samenwerken. Wij vinden dat bestuursadviseurs strategisch adviseurs voor de binnenwereld moeten zijn en woordvoerders voor de buitenwereld.”
Wat is het voordeel van een goede samenwerking tussen bestuursadviseurs en woordvoerders?
“Een van onze belangrijkste lessen is: shit in is shit out”, vertelt Marjolijn. “Als je met een slecht besluit op pad gaat, kun je er nooit een goed verhaal van maken. Door samen te werken kun je een completer advies aan de bestuurder uitbrengen, omdat je de binnen- en buitenwereld op een logische manier aan elkaar koppelt. Als je strategie en communicatie van elkaar scheidt, vergroot dat het risico tot een onvolledig besluit omdat niet alle informatie goed is meegewogen. Dat kan leiden tot weerstand. Een goed besluit leidt tot een goed verhaal; daarmee haal je die weerstand weg en schep je vertrouwen in het openbaar bestuur.”
Hoe ga je om met de weerstand van journalisten als je juist dat vertrouwen probeert te behouden?
“Een lastige vraag is meestal een kans om het verhaal goed te vertellen”, vertelt Janine. De meeste journalisten willen gewoon weten hoe iets zit. Dan is het onze taak om ze dat te vertellen. Het komt ook voor dat een journalist alleen de vooringenomen invalshoek bevestigd wil hebben. In dat geval moet je daar maar even mee dealen. Soms heb je tegenstrijdige belangen, maar dat weet je van elkaar. Het belangrijkste is dat de feiten van de journalist kloppen en dat jij als woordvoerder het hele verhaal vertelt. Je kunt best een functioneel scherp gesprek hebben en daarna weer een kop koffie met elkaar doen.”
Kun je daar een voorbeeld van geven?
Marjolijn: “Er was gedoe rondom een school. Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente bezocht de school om te kijken of die voldeed aan alle gestelde eisen. De school wilde ze geen toegang geven tot het pand, omdat zij ervan overtuigd waren dat de gemeente niet zomaar naar binnen mocht.
Toen belde een journalist mij. Hij zei dat de advocaat van de school hem had verteld dat de gemeente daar inderdaad niet binnen mocht komen. Ik vroeg dat na bij onze jurist. Die verzekerde mij ervan dat het volgens de wet wél mag en stuurde mij het wetsartikel toe. Dus belde ik de journalist terug om dat te melden, waarop hij vroeg: ‘Dus jullie zijn van mening dat jullie wél binnen mogen komen?’ Heel duidelijk zette hij hier een feit weg als onze mening. Erg frustrerend.”
Waarom raakte dat je?
“Ik accepteerde niet dat hij vond dat het onze mening was en bood aan het wetsartikel naar hem te mailen, maar dat vond hij gedoe. Als de één zegt dat de zon schijnt en de ander zegt dat het regent, dan is het niet je taak als journalist om beide kanten te belichten. Nee, dan moet je naar buiten gaan en zelf kijken wat voor weer het is.”
Hoe voorkom je zo’n situatie?
“Zorg dat je een goede relatie opbouwt met de belangrijkste journalisten rondom het onderwerp waar je veel mee te maken hebt”, adviseert Janine. “Als je elkaar goed kent, weet je wat je aan elkaar hebt. Geef elkaar context mee en bel ook eens met een journalist als je geen hard nieuws hebt. Bijvoorbeeld om bij te praten over een ingewikkeld onderwerp.
Marjolijn vult aan: “Als je een goede relatie onderlinge relatie hebt, kun je ook meer gedaan krijgen dan alleen een persbericht laten plaatsen of een interview geven. Geef bijvoorbeeld eens een kijkje in de keuken door een journalist ergens een dag mee te laten lopen. Dat levert altijd veel op.”
Wat willen jullie graag meegeven aan zowel woordvoerders als journalisten?
“Vergeet elkaar ook niet een beetje te helpen”, vertelt Janine. “Bij journalisten is de ‘clickbaitdruk’ tegenwoordig erg hoog en als woordvoerder heb je de plicht om openbare informatie helder over te brengen. Dat is een spanningsveld, want de informatie is soms ook gewoon écht heel complex. Verplaats je dus in elkaar, zonder op elkaars stoel te gaan zitten. Ga er in ieder geval vanuit dat iedereen gewoon heel erg z’n best doet en vertrouw op het goede.”